اهمیت فوق العده گیاهان موجود در پارکها و فضای سبز شهری به دلیل جذب و کاهش الاینده های هوا ، تعدیل شرایط جوی به ویژه دما ، زیبا سازی محیط ، تاثیرات عاطفی و ایجاد نشاط و شادابی و ... بر کسی پوشیده نیست.

یکی از مهمترین موارد حفاظت از این سرمایه های ملی ، شناسایی دقیق آفات و بیماری های گیاهان مناطق شهری و مبارزه اصولی با آنها می باشد، بدین منظور چند گونه از آفات مهم و کلیدی درختان ، درختچه ها و گیاهان پوششی مورد بررسی قرار گرفت.

کنه دونقطه ای Tetranychus urticae(Acarina:Tetranychidae)

کنه دو نقطه ای (کنه تار عنکبوتی) از جمله آفات با دامنه میزبانی وسیع بوده و به انواع درختان و درختچه های فضای سبز شهری خسارت می زند.میزبانهای مهم این آفات عبارت اند از : درختان نارون ، چنار، انواع سوزنی برگان نظیر سرو شیراز و سرو نوش ، اقاقیا ، بید ، زبانگنجشک ، درختچه های یاس زرد ، به ژاپنی ، پیرکانتا و انواع گلهای فصل نظیر ناز افتابی و جعفری.

شکل شناسی

جانور کامل این کنه بیضی شکل و دارای 4 جفت پا است. رنگ آن در بهار سبز مایل به زرد و در تابستان و زمستان به رنگ قرمز و نارنجی در می آید.در پشت بدن کنه 2 لکه مشاهده می گردد به همین دلیل به ان کنه دو نقطه ای گفته می شود.

نحوه خسارت

کنه ها اغلب در سطح زیرین برگها فعالیت کرده و به دلیل دارا بودن قطعات دهانی از نوع برنده –مکنده ابتدا نسج گیاه را پاره نموده و پس از خروج شیره نباتی از آن تغذیه می کند.سلول های محل آسیب دیده از بین رفته و در نتیجه نفوذ هوا به داخل پارانشیم ، لکه های رنگ پریده روی سطح برگ ایجاد می شوند. بر اثر فعالیت آفت و ایجاد تار ، شاخ و برگ گیاه حالت گرد آلود گرفته و به شدت از زیبایی میزبان کاسته می شود. در صورت عدم مبارزه به موقع گیاه به حالت خشکیدگی کامل نیز می رسد.

نحوه کنترل

در مراحل اولیه ی آلودگی می توان با شستشوی گیاه به وسیله ی آب و صابون مخصوص سمپاشی به غلظت 2 تا 3 در هزار با این افت مبارزه نمود.ولی در مراحل طغیان آفت مبارزه با استفاده از سموم کنه کش اختصاصی نظیر آبامکتین ،هگزی تیازوکس،آمیتراز، آزوسیکلوتین، فنازاکواین،فن پیروکسیمیت، پرو پار ژیت ، بروموپروپیلات و تترادیفرون طبق دستور عمل های کارشناسان گیاه پزشکی امکان پذیر است.

نکته مهم در خصوص کنترل این آفت شروع عملیات مبارزه بلافاصله پس از مشاهده اولین علائم الودگی می باشد. ضمنا شستشوی گونه های گیاهی حساس هر 10 _ 15 روز یکبار به صورت ذکر شده تاثیر قابل ملاحظه ای در کاهش جمعیت آفت میزبان سمع مصرفی دارد.



شپشک خونی نادونcossyparia spuria(Homaptera:Eriococcidae)

شپشک خونی یا شپشک اروپای نادون

یکی از آفات مهم و درجه اول نارون در سطح فضای سبز شهر اصفهان میباشد که به دلیل وجود مایع قرمز رنگ بدن به این نام موسوم است و در برخی نقاط باعث خسارت شدید به درختان نارون به ویژه نادون های جوان که حساسیت بیشتری دارند ،میگردد

شکل شناسی :

حشرات ماده این شپشک دارای سپر بیضی شکل با الیاف سفید موجی در اطراف میباشند.حشرات نر به دو فرم بالدار و بی بال مشاهده میشوند .پوره های سن اول زرد رنگ و پوره های سن دوم به رنگ قهوه ای مایل به قرمز و بزرگ هستند.

پوره های سن اول به طریق زیر به سایر درختان نارون منتقل شده و موجب آلودگی آنها میگردند:

1-افتادن برگهای حامل پوره های خزنده در پای درخت و حرکت پوره ها به قسمتهای فوقانی درختان غیر آلوده و یا پراکنش برگها توسط باد

2-چسبیدن به بدن پرندگان و مورچه ها

3-در هم فرورفتن شاخه های درختان آلوده با درختان غیر آلوده مجاور

نحوه خسارت :

این آفت به شاخه های فرعی و اصلی درخت حمله نموده و با مکیدن شیره نباتی باعث ضعف مفرط ،زرد شدن برگها ،خزان زود رس آنها و در نهایت خشکیدگی شاخه ها میگردد .به علاوه ترشح عدسک توسط این آفت موجب چسبیده شدن برگها،مسدود شدن روزنه ها و در نتیجه کاهش فتوسنتز ،جذب قارج های ساپروفیت و بد منظره شدن درخت میشود .شپشک خونی نارون در تراکم بالا ممکن است موجب خشکیدگی کامل درخت به ویژه درختان جوان گردد.

نحوه کنترل:

بهترین زمان مبارزه با شپشک خونی نارون در شرایط آب و هوای اصفهان حدود اواسط اسفندماه همزمان با فعال شدن پوره های سن دوم و قبل از تغیر جلد و تبدیل آنها به حشره کامل نر و ماده میباشد.سمپاشی درختان آلوده در این هنگام با استفاده از سمومی نظیر کنفیدرور ویا موسپیلان به غلظت یک در هزار قابل انجام است .در صورت تشکیل سپر مومی روی بدن حشره ماده ،جهت کنترل بهتر بایستی از روغن امولسیون شونده (روغن ولک)به غلظت 2-3 در هزار همواره بایستی از سموم تماسی –گوارشی نظیر دیازینون و فوزالن با غلظت غلظت توصیه شده استفاده گردد. همچنین حذف شاخه های خشک و نیمه خشک که محل زمستان گذرانی پوره های سن دوم است در فصل پاییز و زمستانموجب کاهش جمعیت آفت در سال بعد میگردد.

آبدزک(orthopetra: Gryllotalpidae Gryllotalpa spp)

آبدزک یکی از مهمترین آفات خاکزی در نقاط مهم مختلف جهان می باشد که به ریشه و طوقه انواع گیاهان زراعی و زینتی حمله می کند . در حال حاضر این آفت در سطح فضای سبز شهر اصفهان خسارت قابل ملاحظه ای به چمن و باغچه های گل وارد می سازد.

شکل شناسی

حشره کامل به طول 60 _50 میلی متر و رنگ قهوه ای متمایل به خاکستری می باشد. سینه حشره در قسمت ابتدایی بزرگ و ضخیم بوده ، پاهای جلویی قوی ، بزرگ و دارای دندانه های مخصوصی است که برای کندن خاک و حفر دالان های زیر زمینی به کار می رود.

پوره ها شبیه حشرات کامل بوده و تنها از لحاظ اندازه کوچک تر هستند.

آبدزک زمستان را داخل خاک بصورت حشره کامل نسل جدید و یا پوره های سنین بالا بسر می برد. در بهار پوره ها به تغذیه و فعالیت خود ادامه داده و حشرات بالغ نیز برای تولید مثل آماده می شوند. اوج جمعیت پوره های سن اول در شرایط آب و هوای اصفهان معمولا اوایل مرداد می باشد که این زمان از لحاظ کنترل شیمیایی آفت حائز اهمیت است.

نحوه خسارت

تغذیه از ریشه ها ،قطع نمودن آنها و ایجاد تونل های زیر زمینی وسیع توسط این آفت منجر به تخریب سیستم ریشه و تنش های گیاهی می شود.این نوع خسارت بر روی چمن سبب کم پشت و لاغر شدن ساقه ها و در نهایت خشکیدگی موضعی و ایجاد حالت لکه ای می گردد که در جمعیت های بالا این لکه ها به هم پیوسته و سطح وسیعی از چمن خشک می شود. معمولا در محل دالان ها خاک برجسته به نظر رسیده و نیز سوراخ های خروجی آفت در سطح خاک مشاهده می شوند که از علائم ظاهری تشخیص آلودگی خاک به آبدزک می باشد. میزان خسارت آفت ممولا در اراضی سبک و شنی بیش از اراضی سنگین و رسی است.



نحوه کنترل

کنترل شیمیایی آبدزک به دو صورت امکان پذیر می باشد:

الف) استفاده از طعمه مسموم کلرپیریفوس و یا کارباریل به میزان 20 گرم در متر مربع (100 کیلو گرم سبوس به اضافه 50 لیتر آب و 2 لیتر سم دورسبان یا 4 کیلو گرم سم سوین).

ب) محلول پاشی سطح خاک با استفاده از سموم کلرپیریفوس و یا فن پروپاترین به غلظت 1_1.5 در هزار و میزان 16 لیتر محلول سم در متر مربع.

مناسب ترین زمان مبارزه با آفت ، زمانی است که پوره ها در مراحل اولیه رشد و حساس به سم هستند . طعمه پاشی و محلول پاشی بایستی هنگام غروب آفتاب همزمان با خروج حشرات از داخل زمین صورت گرفته و قبل از آن خاک به صورت سبک آبیاری گردد.

ضمنا در محل هایی که امکان غرقاب نمودن زمین وجود داشته باشد ، استفاده از این روش موجب خروج حشرات کامل و پوره های آبدزک از خاک گردیده و می توان به صورت مکانیکی نسبت به جمع آوری آنها اقدام نمود.



سوسک شاخک بلند سارتا Aeolesthes sarta(Coleoptera ;cerambycidae)

سوسک چوبخوار سارتا یکی از مهم ترین و مخرب ترین افات کلیدی درختان فضای سبز شهر اصفهان می باشدکه همه ساله خسارات شدیدی در درجه اول به درختان نارون و در درجه دوم به درختان چنار ، بید و صنوبر وارد می سازد.

شکل شناسی

حشرات کامل این آفت قهوه ای مایل به خاکستری و به طول بدن 22_ 47 میلی متر هستند. حشره نر کوچک تر از حشره ماده ولی شاخک آن بلند تر از طول بدن می باشد . تخم ها دوکی شکل و سفید رنگ به طول 3_4 میلی مترهستند. لاروها زرد کم رنگ ، پوشیده از موهای طلائی ،دارای سر قهوه ای و آرواره های سیاه که نهایتا طول آنها به 60 _ 70 میلی متر می رسد. شفیره نیز شیری رنگ است.

در شرایط آب وهوایی اصفهان دوره خروج حشرات کامل از مکانهای زمستانگذرانی داخل تنه های آلوده به آفت ، اواسط فروردین تا اواخر اردیبهشت ماه تعیین شده. اوج ظهور حشرات کامل حدودا اوایل اردیبهشت بوده که این زمان از نقطه نظر مبارزه شیمیایی به صورت محلول پاشی تنه و تاج درختان میزبان جهت از بین بردن حشرات کامل و جلوگیری از از جفت گیری آنها حائز اهمیت است.فعایت های لارو های سن اول پس از تفریخ تخم با سوراخ کردن پوست تنه و تغذیه در زیر پوست آغاز گردیده که اوج ظهور این دسته از لاروها اوایل خرداد می باشد.این زمان نیز از نقطه نظر مبارزه شیمیایی جهت کنترل لاروهای سن اول با تزریق سموم نفوذی دارای اهمیت است.

نحوه خسارت

خسارت اصلی این آفت مربوط به مرحله لاروی است ، به نحوی که تغذیه از قسمت های داخلی تنه و شاخه های اصلی منجر به قطع جریان شیره نباتی ، خشکیدگی تدریجی و در نهایت مرگ میزبان می گردد.همچنین به لحاظ تهی شدن تنه ، خطر سقوط درختان آفت زده افزایش می یابد.بیشترین خسارت لارو مربوط به زمانی است که در قسمت زیر پوست فعالیتداشته و ناحیه کامبیوم و لایه زاینده را نابود می نماید. به طور کلی علائم ظاهری خسارت این آفت عبارت اند از : خروج خاک اره همراه با شیره نباتی از محل تغذیه لارو های جوان . وجود سوراخ های بزرگ بیضی شکل روی تنه ، مشاهده ذرات ریز چوب و فضولات ناشی از تغذیه لارو در پای درخت و در نهایت خشکیدگی میزبان.

نحوه کنترل

مدیریت مبارزه با سوسک شاخک بلند سارتا شامل موارد زیر می باشد:

1- رعایت اصول زراعی نظیر آبیاری و کوددهی مناسب ، حذف شاخه های خشک و بیمار ، جلوگیری از ایجاد زخم روی شاخه ها و تنه ، کنترل عوامل پوسیدگی تنه ، پانسمان مناسب محل زخم ها و هرس شاخه ها ، رعایت نکات فنی قبل از کاشت (انتخاب گونه مناسب ،رعایت فاصله کاشت بین درختان و استقرار پوشش سبز مناسب در فواصل بین درختان)

2-کنترل مکانیکی با استفاده از از دریل و مفتول مخصوص تعبیه شده در قسمت نوک آن ،داخل دالان لاروی از طریق دهانه سوراخ واقع در تنه پاکسازی شده و لارو موجود مورد اصابت نوک مفتول قرار گرفته و به آسانی از بین می رود.برای اطمینان بیشتر از قرص تدخینی فستوکسین در داخل سوراخ ها استفاده و سپس دهانه انها با بتونه و چسب پیوند مسدود و پانسمان می شود.

3- کنترل شیمیایی

الف)محلول پاشی تاج و تنه درخت همزمان با اوج ظهور حشرات کامل با استفاده از سمومی نظیر ایمیداکلوپراید ، استامی پراید ، سایپرمترین و کلرپیریفوس.

سم پاشی تنه و تاج درختان در زمان های مشخص و پیش بینی شده از طریق محاسبه درجه حرارت موثر تجمعی روزانه با استفاده از آمار هواشناسی به عنوان یکی از از روش ها باعث کاهش جمعیت آفت می گردد.بنابراین تعیین دوره خروج حشرات کامل و اوج ظهور آنها جهت تشخیص بهترین زمان مبارزه شیمیایی با آفت ضروری می باشد.

ب)تزریق سموم سیستمیک نظیر ایمیداکلوپراید یا اکسی دیمتون متیل در خاک اطراف تنه در عمق ریشه با فشار بالا ، 8_4 هفته قبل از اوج ظهور لارو های سن اول.

به ازای هر اینچ از DBH (قطر تنه درخت در ارتفاع 1.4 متری سطح زمین ) ، تزریق 1.75 میلی لیتر ماده موثر (5 میلی لیتر ماده تجارتی) از سم کنفیدور 35% موثر واقع شده است.

ج) تزریق سموم سیستمیک در تنه به فاصله 10 _ 15 سانتی متر بالای سطح خاک داخل سوراخ های تعبیه شده به عمق 1 _ 1.5 سانتیمتر ،2 _ 4 هفته قبل از اوج ظهور لارو های سن اول.

استفاده از یک میلی لیتر ماده موثر (3 میلی لیتر ماده تجارتی ) از سم کنفیدور 35% به ازای هر دو اینچ از DBH در کنترل آفت موثر بوده. __________________